მეცნიერებმა ორი წყვილი შერწყმული შავი ხვრელი აღმოაჩინეს და მიაჩნიათ, რომ ყოველ შემთხვევაში, მათგან უფრო დიდი იშვიათი „მეორე თაობის ვეტერანია“, რომელიც წინა შეჯახების შედეგად დარჩა.
ორი უფრო დიდი შავი ხვრელის უჩვეულო ქცევა, რომელსაც მეცნიერები გრავიტაციული ტალღების საშუალებით აკვირდებოდნენ, აღიწერა ჟურნალ The Astrophysical Journal Letters-ში.
თითოეულ შერწყმაში უფრო დიდი შავი ხვრელი სწრაფად ბრუნავდა და მნიშვნელოვნად მასიური იყო, ვიდრე მის მიერ შთანთქმული პარტნიორი შავი ხვრელი. ამ მოვლენებზე ასტრონომები აკვირდებოდნენ LIGO-Virgo-KAGRA Collaboration-ის დახმარებით, რომელიც გრავიტაციული დეტექტორების ქსელია მთელ მსოფლიოში.
შედეგები „სარწმუნო მტკიცებულებებს გვაწვდის იმისა, რომ ეს შავი ხვრელები შავი ხვრელების წინა შერწყმის შედეგად წარმოიქმნენ“, — განაცხადა თავის განცხადებაში კვლევის თანაავტორმა სტივენ ფეირჰერსტმა, გაერთიანებული სამეფოს კარდიფის უნივერსიტეტის პროფესორმა და LIGO-ს სამეცნიერო კოლაბორაციის წარმომადგენელმა.
კვლევა დაფუძნებული იყო ორ ახლახან აღმოჩენილ შერწყმაზე, რომლებიც მხოლოდ ერთი თვის სხვაობით მოხდა. ამ მოვლენებით გამოწვეული გრავიტაციული ტალღების ანალიზმა მეცნიერებს საშუალება მისცა დაედგინათ შერწყმაში მონაწილე შავი ხვრელების მასა, ბრუნვის სიჩქარე და მანძილი.
პირველ შემთხვევაში, 2024 წლის 11 ოქტომბერს, მეცნიერებმა აღმოაჩინეს ორი შავი ხვრელი — შესაბამისად, მზის მასაზე ექვსჯერ და 20-ჯერ დიდი მასით — რომლებიც ერთმანეთს ეჯახებოდნენ GW241011 მოვლენაში, დედამიწიდან დაახლოებით 700 მილიონი სინათლის წლის მანძილზე. უფრო დიდი შავი ხვრელი ერთ-ერთი ყველაზე სწრაფად მბრუნავი შავი ხვრელი იყო, რაც კი ოდესმე აღმოუჩენიათ.
თითოეულ შერწყმაში უფრო დიდი შავი ხვრელი თითქმის ორჯერ დიდი იყო პატარაზე, და უფრო დიდი შავი ხვრელები საერთოდ არ ბრუნავდნენ ისე, როგორც ასობით სხვა შერწყმაში, რომლებიც LIGO-ს (ლაზერული ინტერფერომეტრიული გრავიტაციულ-ტალღური ობსერვატორია) მიერ 2015 წლიდან შეინიშნებოდა.
მეცნიერებმა ივარაუდეს, რომ თითოეულ შერწყმაში უფრო დიდი შავი ხვრელი უფრო ადრინდელი გაერთიანების — ე.წ. „იერარქიული შერწყმის“ შედეგი იყო, რაც ხდება მკვრივ გარემოში, როგორიცაა ვარსკვლავური გროვები, სადაც შავი ხვრელები ხშირად უახლოვდებიან ერთმანეთს.
„ეს ჩვენი დღემდე გაკეთებული ერთ-ერთი ყველაზე ამაღელვებელი აღმოჩენაა“, — განაცხადა თავის განცხადებაში კვლევის თანაავტორმა ჯეს მაკაივერმა, ბრიტანეთის კოლუმბიის უნივერსიტეტის ასტროფიზიკოსმა. „ეს მოვლენები დამაჯერებელი მტკიცებულებაა იმისა, რომ სამყაროში არსებობს ძალიან მკვრივი, აქტიური რეგიონები, სადაც მკვდარი ვარსკვლავების შერწყმა ხდება“.
მეორე თაობის შავი ხვრელების შესაძლო აღმოჩენის გარდა, მეცნიერებმა განაცხადეს, რომ ეს ორი შერწყმა ადასტურებს ფიზიკის კანონებს, რომლებიც ალბერტ აინშტაინმა საუკუნეზე მეტი ხნის წინ იწინასწარმეტყველა, და რომ ეს მოვლენები მეცნიერებს ეხმარებათ მეტი გაიგონ ელემენტარული ნაწილაკების შესახებ.
